Gisteren was het 3 december, de verjaardag van mijn overgrootmoeder. Sinds een aantal jaren vieren wij haar verjaardag op of rond die dag. In de week voorafgaand aan de viering wordt veel gekookt voor de familie die de verjaardag mee komt vieren. Op de feestavond verschijnt een volledige rijsttafel waar iedereen smaakvol van kan genieten.

Een selamatan besar is een viering van een grote gelegenheid. Een geboorte, huwelijk of overlijden vallen hieronder, maar ook een reiniging van dorpen. Iets wat niet mocht ontbreken bij een viering als deze was een kegelvormig torentje nasi koening (nasi toempeng). Deze stond symbool voor de Goenoeng Smeroe op Oost-Java. Volgens oude inlandse verhalen was dat de heilige berg van Indië waarin de goden verbleven.

De geelgekleurde van de rijst staat symbool voor geluk. Door het serveren van het torentje nasi koening vraag je de goden om toestemming voor het nuttigen van het eten. Bovenop het torentje werd een peper geplaatst. Deze staat als teken van het wegjagen van al het kwaad in de levens van dierbaren.

In de cultures (verzamelnaam voor de plantages) in Indië kwamen selamatans ieder jaar weer terug. Aan het begin van het oogstseizoen werd een ceremonie gehouden door een hadji (volbrenger van de islamitische pelgrimstocht naar Mekka), waarna alle medewerkers de fabriekshal ingingen voor de selamatan. Dit was niet alleen maar voor de koelies (inlandse arbeiders) op de ondernemingen, maar ook voor het Europees personeel. Op dergelijke dagen werd op veel ondernemingen eenzelfde soort foto gemaakt, waarop de netjes geklede koelies voorop op de grond zitten met de nasi koening voor hen, terwijl op afstand op de achtergrond een groep Europese mannen en vrouwen in de mooiste kleding poseert.

In de fabriekshallen zitten de koelies in lange rijen op de grond, maar van oorsprong werd een selamatan besar gehouden in een kring rond het eten wat de gelijkwaardigheid van de eters benadrukt.

Werd een selamatan besar goed uitgevoerd dan ging iemand een voorspoedige periode tegemoet met geluk en vooral bescherming tegen het kwade.

Heeft u eens een selamatan besar bijgewoond? Of heeft u er misschien zelf een gehouden?