De helden uit het Boemiajoesche
De vlucht der Europeanen
(verhaal van 20-11-2024)
Het dagblad Het nieuws van den dag voor Nederlandsch-Indië plaatste op 30 augustus 1913 een merkwaardig verslag. Het zou in de voorgaande week gespookt hebben in het Boemiajoesche. Java was in rep en roer.
Op de avond van 21 augustus 1913 bereikte het rustige plaatsje Boemiajoe het bericht dat op de avond van 22 op 23 augustus alle Europeanen zouden worden vermoord. Er zou een grote aanval komen op al wat Europees was, niemand zou gespaard worden. Het gevolg hiervan was de vlucht van al het personeel van de Staats Spoorwegen naar de grotere steden.
Het bericht bereikte ook de suikerfabriek Ketanggoengan bij Brebes. De tuinemployees die verder dan vijfhonderd meter bij de onderneming vandaan woonden, kregen het bevel om met hun gezinnen naar de fabriekshal toe te gaan. Daar werd goed gehoor aan gegeven. Uiteindelijk was er in een straal van noord naar zuid geen enkele Europeaan meer te vinden.
De Javanen gingen intussen rustig door met leven. Zij begrepen niets van de vlucht en vroegen naar de betekenis ervan. Enkele Javanen wisten te vertellen dat de Europeanen waren gevlucht uit angst voor wat ging komen.
Er waren er ook die het bericht minder serieus namen. Op de middag van de 22e werd er door een Europeaan een tochtje te paard gemaakt door de dessa. Er was niets te merken van een aanstaande opstand.
Nadat bleek dat er niets van het bericht klopte, ging iedereen weer terug naar zijn standplaats. De inlandse hoofden verwachtten nu wel dat de Europese medewerkers last zouden krijgen van de brutaliteit van het inlands werkvolk. De Europeanen werden tot grote ergernis door velen uitgelachen.
Oude kranten bevatten meer van dit soort berichten. Heeft u er weleens een gelezen?
Uit de Indische Bladen.
,,Helden"
Men schrijft uit Cheribon aan de Preangerbode:
In de afgeloopen week heeft het in het Boemiajoesche gespookt. Ik verneem uit betrouwbare bron daarover een verhaal, dat een glimlach wekken moet.
Op 22 dezer werd het rustig plaatsje Boemiajoe in groote beroering gebracht door een algemeene vlucht van het geheele personeel van de S.S.
Zelfs ingenieurs verlieten hun posten. En waardoor?
Wel, omdat er den 21sten 's avonds bericht uit Poerwokerto was gekomen, dat op den avond van 22 op 23 Augustus, alle Europeanen uitgemoord zouden worden. Over geheel Java zou de groote rampokpartij tegelijk uitbreken. De S.S'ers vonden het daarom veiliger om met hun gezinnen naar grootere plaatsen te trekken. Zoo vertrokken de meesten naar Poerwokerto, terwijl de lui, die Noordelijker hun werkzaamheden hadden, hun heil zochten in een vlucht naar Cheribon. Over de geheele baanlengte van Noord naar Zuid vond men geen enkele Europeaan meer.
De Javanen, die daar zeer kalm en rustig zijn, begrepen niets van dien algemeenen vlucht van de blanda's. Men vroeg, wat of dat toch wel te beduiden had. Eenigen onder hen wisten toen reeds te vertellen, dat de Europeanen bang waren, dat zij op den 23sten allen vermoord zouden worden. Dat ging natuurlijk als een loopend vuurtje van mond tot mond. Schandelijk! ja, meer dan schandelijk is het, dat zelfs ongetrouwden mede de vlucht namen. De lui of liever de vluchtelingen waren Maandag nog niet terug.
Hoe bespottelijk de vlucht was, blijkt wel daaruit, dat een der minder vreesachtigen 's middags van den 22sten geheel alleen een tochtje te paard door de dessa's maakte. Geen spoor van eenige overmoedigheid of brutaliteit was er van den kant der bevolking te bespeuren, integendeel, men was even minzaam als altijd.
Het personeel van de s.f. Ketanggoengan werd ook door de vlucht van de S.S. lui in rep en roet gebracht. Al de tuinemployé's, die op een afstand van 5 à 6 paal van de fabriek woonden, werden gesommeerd om zich op de fabriek te verzamelen. Telephonen, tusschen de ambtenaren B.B. en politie, stonden den ganschen dag niet stil. Alles liep op stelten.
Het is mooi, om zoo het prestige optehouden! De algemeene opinie van de inlandsche hoofden is, dat de SS. lui nu wel last zullen hebben van de brutaliteit van het werkvolk.