Tijdens een van mijn vele onderzoeken stuitte ik op een bericht wat ik meermaals moest lezen. Niet vanwege de lengte of de moeilijkheidsgraad van de tekst, maar vanwege de inhoud en nog meer, de afzender.

Op 2 september 1879 plaatste het dagblad De Locomotief het volgende bericht: “De ondergeteekende verzoekt voortaan verschoond te mogen blijven van de noodelooze aanzoeken van den administrateur der Suikerfabriek Kemantran, om aldaar te komen werken, daar het volstrekt niet in zijn bedoeling ligt, zijn tegenwoordigen dienst te verlaten. Poerwo, Baas metselaar van Pagongan. (Tegal.)”

Wat voor mij hieraan bijzonder is, is dat er kennelijk meerdere pogingen zijn ondernomen, door nota bene een administrateur, om deze goede man in dienst te krijgen. Ging het hier om een Europeaan of minstens een Indo-Europeaan, dan zou ik het begrijpen, maar het ging om een inlander. Een persoon die in de regel om werk kwam vragen bij de Europese toean of njonja besar.

Nog opvallender vond ik de manier waarop Poerwo aangaf dat de verzoeken moesten stoppen. Hij reageerde in de Nederlandse taal en dat middels een bericht in een krant met een groot verspreidingsgebied. Hiermee werd de Hollandse administrateur op zijn plaats gezet. Doordat het bericht Nederlands was, konden zelfs de lezers die geen Javaans of Maleis spraken, precies lezen wat er geschreven stond.

Wilde een inlander ooit in dienst treden bij Europeanen, dan moest hij hem vooral niet op deze manier publiekelijk benaderen. Maar, zoals de metselaar al aangaf, dat was niet zijn ambitie. Hij was tevreden met zijn beroep, had gewoonweg geen interesse of was toch het een lichtelijke afkeer van al wat westers was?

Een antwoord van administrateur Justinus Elisa van der Linden bleef uit. Wel verscheen drie dagen later in hetzelfde dagblad een vacature voor een tuin-geëmployeerde. Deze functie zal waarschijnlijk niet voor Poerwo bedoeld zijn geweest. Het kwam maar zelden voor dat een inlander een hogere functie had dan koelie (inlandse arbeider). Met de komst van meer Europeanen naar Indië zou dat alleen nog maar minder worden.

Heeft u eens een bijzonder of opvallend bericht teruggevonden in de oude kranten?