Voorafgaand aan het schrijven over mijn overgrootmoeder Ciel, heb ik veel onderzocht; dagbladen gelezen, dossiers doorgespit en interviews afgenomen. Alles om haar leven beter te leren begrijpen.

Gedurende het schrijfproces vond ik nieuwe details. Het merendeel daarvan was in het beginstadium, waardoor dit tijdens het herschrijven makkelijk kon worden aangepast of bijgevoegd. Maar, wat als een detail naar voren komt tegen het einde van het schrijfproces?

Dinsdagavond maakte ik het mee. Ik vond Ciels woonadres in Malang uit de Japanse tijd terug, met daarbij een voor mij onbekende naam. Het adres stond geschreven op een Japanse interneringskaart. De persoon waartoe deze behoorde, was een Amsterdamse luitenant der marine. Als eerste contactpersoon stond niet of het zijn moeder of echtgenote was, maar slechts mevrouw. Wie was zij?

Had dit eerder gevonden kunnen worden? Misschien wel, maar het is een grote klus om al deze ruim 50.000 interneringskaarten te bekijken. Zij staan online, maar het komt vaak voor dat een reeks kaarten vastloopt of de website tijdelijk onbereikbaar is.

Maar dan, wanneer het schrijfproces al zover is gevorderd, moet het dan nog worden aangepast? Ik ben van mening dat ieder detail een verhaal extra kleur geeft. Natuurlijk vraag ik mijzelf af of het belangrijk is voor het verhaal. Is het detail zo klein dat het niets bijdraagt, dan kan het worden weggelaten. Toch is de tweede vraag het belangrijkst: Is het voor mij belangrijk, dat het vermeld wordt? Veelal is het antwoord daarop “ja” en pas ik het aan.

Nu ik deze beslissing heb genomen, is het voor mij de kunst om te achterhalen wie deze personen zijn geweest. Internet biedt geen uitsluitsel, stadsarchief Amsterdam vermeldt de geïnterneerde niet en een paspoortaanvraag is nooit ingediend. Een laatste mogelijkheid is nog de persoonskaart van hem opvragen, in de hoop dat daar meer informatie op staat.

Hopelijk vind ik mooie aanknopingspunten terug, die het verhaal van Ciel wat kunnen aanvullen. Waar ik echter voor vrees, en toch op hoop, is het vinden van nog meer bewoners op hetzelfde adres. Ik ben immers pas op de helft van alle kaarten, met andere woorden, nog ongeveer 24.000 te gaan.