Voordat ik het levensverhaal van mijn overgrootmoeder Ciel op papier kon zetten, moest er nog veel gebeuren. Archieven werden geraadpleegd, plaatsen bezocht en familieleden overhoord. Wat de één niet wist, kon de ander vertellen. Toch was er een onderwerp waarop geen eenduidig antwoord kwam, terwijl dit toch zeer bepalend was voor een groot deel van Ciels leven.

Tijdens gesprekken met familieleden kwamen onder meer de oorlog en internering aan bod. Beladen onderwerpen om te bespreken. Aan de familieverhalen was te horen dat er iets vreselijks moest zijn gebeurd. Wat dat was, bleef onbekend.

Aan verschillende familieleden vroeg ik het. Sommigen zeiden dat Ciel in een kamp had gezeten. Het antwoord werd echter al snel afgedaan met “het was een vervelende tijd…”. Het niet willen vertellen, ook wel het Indisch zwijgen genoemd, was voelbaar. Eén ander vertelde mij echter dat zij nooit in een kamp had gezeten en juist een heel fijne tijd had gehad. Dat had zij zelf eens gevraagd aan Ciels dochter. Het bracht mij aan het twijfelen.

Het onderwerp was echter wel levensbepalend en, als ik een verhaal wil schrijven over Ciel, dan moest dit zeker zijn. Toen ik het woonadres uit de Japanse tijd opzocht op een kaart, bleek dit slechts honderd meter bij een kampgrens vandaan. Ik vroeg het Rode Kruis om hulp. Enkele weken later kreeg ik reactie: “Van internering door de Japanners heb ik geen aanwijzing gevonden. Wel komt ze voor op een evacuatielijst van een kamp in Malang.” Ze kwam dus voor op een evacuatielijst, maar niet op de kamplijsten van Malang. Het mysterie bleef.

Familieleden uit de buurt met gelijke afkomst waren geïnterneerd. Zij stonden op dezelfde evacuatielijst als Ciel. Eén van hen was zelfs sectiehoofd in het kamp, een positie die je niet wilde hebben. Toen ik enkele jaren later de memoires van een neef van Ciel las, kwam pas uitsluitsel: “een tante en nicht van ons, die in die tijd vlak bij Malang woonden.” Hieruit kon ik opmaken dat het om Ciel en haar dochter ging. Een zoektocht van zeven jaar was klaar.

Het is lastig om de waarheid te bepalen. Soms is het een kwestie van kiezen tussen twee kwaden. Toch is dat nodig om een kloppend verhaal te kunnen schrijven.